KASABA (1998)

 

YÖNETMEN

 

NURİ BİLGE CEYLAN

 

 

 

Kasaba, Nuri Bilge Ceylan’ın yazıp yönettiği uzun metraj dram türünde bir filmdir.

 

Filmin ilk sahnesi kartopu oynayan çocuklar ile başlar bu sahne izleyiciye mevsimin kış olduğunu gösterir. İlk sahnenin devamında kadraja bir yetişkin adam girer çocuklar yere bir çizgi çizer ve adam o çizgiye adeta takılıp düşer. Burada adamın yere düşüp kalkmaya çalışma çabası çocuklar için bir eğlenceye dönüşür. Etrafında gülümseyen çocukları gören adam çöktüğü yerde kalır kamera adamın yüzüne odaklanır bu esnada bir klarnet çalar ve adamın yüzünde belirgin bir ifade yoktur yalnızca masum bir görünümü olan adam uzaklara bakar. Filmin bu sahnesi Anadolu insanının masumiyetini ve saflığını simgeliyor da olabilir. Yine klarnet sesi eşliğinde kasabadan görüntüler aktarılır izleyiciye, sokakları boş dışarıda tek tük hayvanların gezindiği karlı soğuk bir kış günü. Klarnet susar okul bahçesinde Andımızı okuyan çocuk sesleri duyulur ama sahnede traktör ve römorklar vardır. Burada kasabanın geçim kaynağının tarım ve çiftçilik olduğu aktarılır seyirciye. Bir filmden çok fotoğrafı andıran sahneler bu defa tipik bir köy okulunda geçer. Türk filmlerinin kalıplaşan sobalı derme çatma ve kalabalık köy okulu imajı burada da izleyiciye tüm gerçekçiliği ile gösterilir. Sıradan bir ders işleyişi gibi görünse de sahne bazı mesajlar içerir. Öğretmen bir kokudan rahatsız olur ve öğrencilerden beslenmelerini çıkarmalarını ister beslenmeleri kontrol eden öğretmen kokunun Asiye’nin beslenmesinden geldiğini anlar ve yiyeceklerini atmasını ister.

Asiye ağlamaya başlar. Burada kasaba halkının yoksulluğuna dikkat çekilmiştir. Yine ilerleyen dakikalarda bir kuş tüyü Asiye’nin ellerine süzülür Asiye tüyü üfler ve tüy öğretmenin masasına düşer öğretmen tüye odaklanır. Burada tüy Asiye’nin ağlamasını durduran küçük bir sevinç haline dönüşür belki insanın küçük şeylerle olan mutluluğunu belki de her şeye rağmen umudun var olduğunu simgeler tüy.

 

( ilk sahnelerden sonra mevsimin değişmesi filmin aralıklı zamanlarda mı çekildiğini yoksa filmin kendi içinde bölümlere mi ayırıldığını anlayamadığım için filmi bölüm olarak değerlendiriyorum )

 

İkinci bölümde Asiye ve kardeşi okuldan evlerine dönmek için yola düşerler dışarıda ilkbahar havası vardır yeşermiş dallar ve otlar ince giyimli insanlar. İkinci bölüm Asiye ve kardeşinin eve dönüşü ile başlar ama ara sahnelerde ana karakterden kesitler verilir karakterin doğuşu bu ara sahnelerde verilmiştir ana karakter genç bir adamdır. Asiye ile kardeşi eve dönüş yolunda bir mezarlığa girerler Asiye mezarlıktaki bir ağaçtan meyve yer ve kardeşi mezarlıktaki bir ağacın meyvesinin yenmesinin yanlış olduğunu söyler daha sonra kardeşi bir mezarın üzerine basar ve Asiye mezara bastığı için kardeşini uyarır. Bu sahnede İslam inancının izleri hâkimdir.

 

Filmde flash back Asiye’nin dedesinin geçmişte köye gelen bir berberin para yerine ne verilirse onu kabul ettiğini anlatması ve yine geçmişte aldığı evin fiyatını söylemesi askerlik anılarını anlatması  flash back olarak değerlendirilebilir.

 

Başrol olan Saffetin karakter özellikleri Saffet askerliğini bitirmiş ve kasabaya dönmüştür ama kasabandan başka bir yere gitmek ister. Kasaba onun için gençliğini heba ettiği bir yerdir bu konuda ailesi ile anlaşamaz. Alaycı üsluplarla konuşan kendisini her zaman haklı gören bir karakterdir Saffet. Film de bir katharsis anı yoktur karakter kendisini izleyiciye düşünceleriyle bağlasa da karakter eyleme geçemez.

 

Filmin doruk noktası aile üyelerinin ateş başında geçen konuşmalarıdır. Aile üyeleri kendi aralarındaki çatışmaları anlatırlar Saffetin içinde bulunduğu durum bu konuşmalarda daha belirginleşir.